NOvA: zet geen limiet op processtukken, maar verken alternatieven

De limitering van processtukken biedt geen oplossing om een efficiëntere rechtsgang in hoger beroep te bevorderen. Het procesreglement van de hoven heeft niet alleen onvoldoende juridische basis, maar is daarvoor evenmin het geschikte middel. Beter is in goed overleg te kijken naar alternatieven, betoogt de NOvA in haar Schriftelijke Opmerkingen die op 6 september aan de Hoge Raad zijn aangeboden.

Met haar schriftelijke opmerkingen, die cassatieadvocaten Marc Janssen (Banning) en Caspar Janssens (Ploum) voor de NOvA hebben ingediend, beoogt de NOvA een bijdrage te leveren aan de beantwoording van prejudiciële vragen door de Hoge Raad. Centraal staat de vraag of de gerechtshoven de bevoegdheid hebben om in hoger beroep te bepalen dat een processtuk een bepaalde omvang mag hebben, bijvoorbeeld een maximaal aantal pagina’s of woorden. Dat is volgens de NOvA, ondersteund door de adviescommissies burgerlijk procesrecht en intellectuele eigendom, niet het geval.

Geen wettelijke basis
De NOvA meent dat er geen wettelijke basis is om in een individuele zaak te beslissen dat een processtuk aan een maximum lengte is gebonden. Een dergelijke beslissing gaat in tegen het beginsel van de lijdelijkheid van de rechter en de autonomie van partijen. Partijen bepalen immers zelf hoe zij hun zaak aan de rechter willen voorleggen, en een onlosmakelijk onderdeel daarvan is dat partijen ook zelf bepalen hoeveel bladzijden zij daarvoor nodig hebben.

In procesreglementen kunnen dan ook geen beperkingen worden gesteld aan de omvang van processtukken. Dit staat op gespannen voet met de wet en de fundamentele beginselen van procesrecht, waaronder het recht op toegang tot de rechter, het beginsel van hoor en wederhoor en de goede procesorde. Met de regeling komen deze beginselen juist in hoger beroep onder druk te staan.

Rechtsonzekerheid en ongelijke behandeling
Verder is de maatregel praktisch niet (goed) uitvoerbaar en leidt deze tot rechtsonzekerheid en ongelijke behandeling. De criteria voor het maken van een uitzondering, om langere procestukken te mogen indienen, zijn niet helder. Het is bovendien aannemelijk dat de regeling daardoor juist leidt tot een grotere druk op de Rechtspraak.

Alternatieve oplossingen
De NOvA ziet meer heil in andere maatregelen, waarover zij graag met de gerechtshoven in gesprek gaat. Misschien is een wijziging van het appelprocesrecht nodig of kan worden nagedacht over een regiezitting, al dan niet gecombineerd met een comparitie na aanbrengen. Andere mogelijke alternatieve oplossingen zijn een kostenveroordeling, toepassing van artikel 22b Rv of een vingerwijzing in de uitspraak. Ook een positieve stimulans voor partijen om kortere stukken in te dienen, zoals korting op het griffierecht of een uitspraak op kortere termijn, zou daarbij als oplossing kunnen worden onderzocht.

Voorkom uitholling rechtsstaat
De oplossing is in elk geval niet het limiteren van de processtukken. Het kan niet zo zijn dat de Rechtspraak de rekening voor de werkdruk bij de gerechtshoven bij de rechtzoekenden en de advocatuur neerlegt, ten koste van fundamentele rechten in ons rechtsstelsel. Dat zou onherroepelijk leiden tot een verdere uitholling van de rechtsstaat. Als dat al aan de orde zou kunnen zijn is dat niet aan de rechter, maar aan de wetgever.

Hoe nu verder?
De verwachting is dat het parket (een advocaat-generaal), mede op basis van de Schriftelijke Opmerkingen van de NOvA, voor het einde van dit jaar zijn Conclusie aanbiedt aan de Hoge Raad. Dit rechtscollege zal zo spoedig mogelijk in de loop van volgend jaar de prejudiciële vragen beantwoorden, waarna de zaak zal worden terugverwezen naar de rechtbank Den Haag.

In afwachting van het antwoord van de Hoge Raad op de prejudiciële vragen heeft de kortgedingrechter besloten de betwiste maatregel van de gerechtshoven, om per 1 april 2021 de lengte van processtukken in hoger beroep te beperken tot maximaal 25 pagina’s, niet op te schorten.

Download:
• Schriftelijke opmerkingen NOvA t.b.v. prejudiciële procedure Hoge Raad inzake limitering processtukken (6 september 2021)

Lees ook:
• Visie NOvA op beperking lengte processtukken naar Hoge Raad (11 juni 2021)
• NOvA staat achter kort geding inperking processtukken (13 april 2021)
• NOvA ontstemd over beperking lengte processtukken (22 maart 2021)
• NOvA (nog) niet betrokken bij wijziging procesreglementen (28 januari 2021)