09-10-2024

De integratie van kunstmatige intelligentie in onze dagelijkse praktijk is onvermijdelijk. Advocaten kunnen generatieve AI nu al inzetten bij onder andere het schrijven van concepten, het analyseren van documenten, het doorzoeken en analyseren van rechtspraak, het omzetten van spraak naar tekst en administratieve ondersteuning. Dat biedt kansen voor de verhoging van de efficiëntie binnen kantoren, zodat advocaten zich kunnen richten op het complexere werk.

Maar wat als we vooruit kijken – een aantal jaren, maar misschien zelfs al een aantal maanden – naar het scenario waarin AI op juridisch-inhoudelijk vlak even deskundig is? In het vorige Advocatenblad stelde trendwatcher Adjiedj Bakas dat Nederland in de toekomst misschien wel met 5.000 advocaten af kan. Dit terwijl we net de 19.000e advocaat hebben mogen verwelkomen…

Ondanks deze voorspellingen en de snelle ontwikkeling van AI, verwacht ik dat de advocaat onmisbaar blijft in ons rechtssysteem. De unieke menselijke eigenschappen en de kernwaarden van de advocatuur vormen namelijk een onvervangbaar fundament van onze professie. Waar AI kan excelleren en ondersteunen in dataverwerking en patroonherkenning, blijft de advocaat onmisbaar voor de nuance, empathie en ethische oordeelsvorming die cruciaal zijn in de rechtspraktijk.

De kernwaarden van ons beroep – onafhankelijkheid, partijdigheid, deskundigheid, integriteit en vertrouwelijkheid – zijn in principe tijdloos en technologieneutraal. Toch is het belangrijk om te kijken hoe de inzet van AI zich verhoudt tot deze kernwaarden. Neem bijvoorbeeld vertrouwelijkheid: hoe waarborgen we de geheimhouding van cliëntgegevens wanneer we AI-systemen gebruiken voor documentanalyse of e-discovery? Wat betreft deskundigheid: vermindert veelvuldig gebruik van AI de diepgang van onze juridische kennis?  Of kijk naar onafhankelijkheid: in hoeverre kunnen we vertrouwen op AI-gegenereerd juridisch advies zonder onze professionele autonomie en oordeelsvorming in gevaar te brengen?

De advocaat van morgen moet zich hier vandaag al op voorbereiden. In de Beroepsopleiding Advocaten vormt AI inmiddels onderdeel van het curriculum. Binnen haar wettelijke taken vervult  de NOvA richting de balie nu een voorlichtende rol, met oog voor de kwaliteits- en ethische standaarden die ons vak kenmerken. De projectgroep Digitalisering & AI ondersteunt de algemene raad hierbij.

Laten we deze interessante tijd samen omarmen, met een open blik naar de toekomst, maar altijd met behoud van de kernwaarden die ons beroep definiëren. Alleen zo kunnen we blijven zorgen voor een rechtvaardige samenleving waarin toegang tot het recht voor iedereen gewaarborgd blijft.

Meediscussiëren? Kom op 6 november naar het Gerbrandydebat, dat volledig in het teken staat van kunstmatige intelligentie in de advocatuur.

Maaike Bomers

Bestuurslid NOvA