Verantwoord experimenteren met rechtspraak
De algemene raad van de Nederlandse orde van advocaten staat positief tegenover het onderzoeken van mogelijkheden om te experimenteren met rechtspraak. Dat heeft de NOvA op 1 juni laten weten in reactie op het conceptwetsvoorstel Experimentenwet rechtspleging. Wel pleit de NOvA voor een aantal essentiële waarborgen om dit verantwoord te kunnen doen.
Het conceptwetsvoorstel biedt een wettelijke grondslag voor experimenten met innovatieve gerechtelijke procedures bij de burgerlijke rechter. Kern van het NOvA-advies is dat het in beginsel een goede zaak is dat de rechtspraak wil experimenteren met alternatieve manieren van conflictoplossing. Experimenten, mits verantwoord ingezet, kunnen een bruikbaar instrument zijn in de zoektocht naar verbetering van de rechtspleging.
Essentiële waarborgen
Aan experimenten kleven echter ook risico’s. Daarom dient volgens de NOvA aan een aantal essentiële waarborgen te zijn voldaan. Zo dringt de NOvA aan op een beperkte werkingsduur van de wet voor zes jaar, omdat de uitvoerende macht hiermee een belangrijke invloed op de rechtspraak krijgt. Verder wijst de NOvA op een aantal randvoorwaarden als het gaat om experimenteren met de rechtspleging. Zo mag onder geen beding worden afgeweken van fundamentele (grond)rechten en dienen rechtzoekenden te allen tijde toegang te behouden tot het recht. Verder pleit de NOvA onder meer voor een afbakening van de termijn per experiment, evenals een adequate financiering ervan.
Nut en noodzaak
Van belang is wel dat eerst alle mogelijkheden binnen de bestaande wetgeving zijn benut, voordat überhaupt naar experimentele oplossingen wordt gezocht. Het experimenteren met rechtspraak mag er niet toe leiden dat de daadwerkelijke problemen onder de oppervlakte blijven.
Concrete voorstellen
De memorie van toelichting op het conceptwetsvoorstel bevat drie uitgewerkte voorstellen voor experimenten: de MKB-rechter, de deskundige lekenrechter en de alternatieve echtscheidingsprocedure. Wanneer deze voorstellen in consultatie worden gebracht, zal de NOvA hier afzonderlijk op ingaan.
Breed gedragen visie
Het wetgevingsadvies naar aanleiding van de consultatie Experimentenwet rechtspleging is voorbereid door de adviescommissies burgerlijk procesrecht, rechtsstatelijkheid, familie- en jeugdrecht en insolventierecht. Samen met de algemene raad hebben zij vanuit de advocatuur een breed gedragen visie neergelegd. In het bepalen van zijn standpunt heeft de algemene raad ook de beschouwing van de Raad van Advies betrokken.