Mr A.H. Korthals Altes

Ministerie van Justitie

Postbus 20301

2500 EH Den Haag

Den Haag, 8 september 1999

Dossiernummer: 3.1.1

Mijnheer de minister,

Concept wetsvoorstel tot Wijziging van de Wet opnemingen in bijzondere ziekenhuizen.

Bij brief van 7 juni jl. heeft u de Algemene Raad verzocht om advies bij het bovengenoemde concept wetsvoorstel.

Uw adviesaanvraag is voorwerp van bespreking geweest in de adviescommissie Strafrecht van de Algemene Raad en binnen de Algemene Raad zelf. De adviescommissie heeft bijgaand preadvies uitgebracht, waarmee de Algemene Raad zich geheel kan verenigen.

De Algemene Raad vindt dat niet de behandelaar maar de rechter, op verzoek van de Officier van Justitie, dient te bepalen dat betrokkene wordt opgenomen. Dat is alleen anders als betrokkene zelf om opname heeft verzocht. De Algemene Raad beveelt aan dat het voorgestelde artikel 14d in deze zin wordt aangepast. Het wetsvoorstel dient op dit punt tevens te voorzien in de ambtshalve toevoeging van een raadsman.

Voor het overige verwijs ik u graag naar bijgevoegd preadvies.

Hoogachtend,

Florine Bouritius

advisering wetgeving

Inleiding

Met belangstelling heeft de Adviescommissie Strafrecht kennisgenomen van het concept voorstel van wet tot wijziging van de BOPZ.

Het wetsontwerp beoogt de mogelijkheid in het leven te roepen om "personen met een geestesstoornis zover te krijgen dat zij de noodzakelijke behandeling ondergaan, zonder dat de betrokkene eerst gedwongen wordt opgenomen", aldus de Memorie van Toelichting (zie ook het artikel van mr Drs Teijssen en Prof. mr Legemaate in Rechtshulp 1999, 6/7, Aanpassing van de wet BOPZ na de evaluatie?). Het wetsontwerp richt zich in het bijzonder op die personen ten aanzien van wie met enige drang kan worden bewerkstelligd dat zij medicatie blijven gebruiken, zodat een feitelijk gedwongen opname niet behoeft plaats te vinden. De voorgestelde regeling is bedoeld als een preventieve maatregel ter voorkoming van gedwongen opnames en moet mitsdien meer gezien worden als een "stok achter de deur". De voorgestelde rechtsfiguur vertoont gelijkenis met de schorsing van de voorlopige hechtenis; er is een bevel tot detentie maar het wordt onder de in de beschikking genoemde voorwaarden niet ten uitvoer gelegd.

De Adviescommissie Strafrecht juicht de introductie van een voorwaardelijke machtiging toe, maar wenst enkele opmerkingen te maken over de wijze waarop hieraan in de voorgestelde regeling uitvoering wordt gegeven.

Opmerkingen

1.        Artikel 14d voorziet in de mogelijkheid dat de behandelaar betrokkene  onder de in dat artikel genoemde omstandigheden  doet opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis. De Adviescommissie Strafrecht is van oordeel dat een dergelijke ingrijpende beslissing, voorzover deze genomen wordt anders dan op verzoek van de betrokkene, voorbehouden moet zijn aan een rechter en dat deze dus niet genomen mag worden door een behandelaar. De Adviescommissie geeft de wetgever dan ook in overweging de voorgestelde regeling op dit punt aan te passen.

Hiervoor zou aansluiting gezocht kunnen worden bij de in het Wetboek van Strafvordering opgenomen regeling betreffende de opheffing van de schorsing van de voorlopige hechtenis, in welk geval de Officier van Justitie, na daartoe van derden (reclassering, politie of anderszins) inlichtingen te hebben verkregen, de opheffing van het bevel schorsing van de voorlopige hechtenis vordert, waarna de rechter een beslissing neemt.

Naar het oordeel van de Adviescommissie dient in het voorstel de bepaling te worden opgenomen dat de behandelaar de Officier van Justitie schriftelijk verzoekt te vorderen dat betrokkene wordt opgenomen, waarna de Officier van Justitie de rechter (terstond) verzoekt daartoe een beschikking af te geven. Deze beschikking dient naar het oordeel van de Adviescommissie spoedig te worden gegeven, doch niet dan nadat de betrokkene is gehoord, althans is opgeroepen. Het wetsvoorstel dient op dit punt derhalve tevens te voorzien in een ambtshalve toevoeging van een raadsman, gelijk de voorgestelde artikelen 14a lid 4 en 14c lid 7 hierin voorzien.

2.        Zo het wetsontwerp in de zin als hiervoor bedoeld zou worden aangepast, dan meent de Adviescommissie dat het bepaalde in artikel 14e  behoudens het bepaalde in lid 4 van dit artikel  kan vervallen.

3.        Artikel 14c lid 1 bepaalt dat de voorwaardelijke machtiging een geldigheidsduur heeft van ten hoogste zes maanden na haar dagtekening. Wellicht kan hier onduidelijkheid rijzen  zie ook NJB 15 april 1993, aflevering 15, pagina 567  nu de vraag gesteld kan worden wat de betekenis is van "na haar dagtekening". Wordt hier bedoeld dat de voorwaardelijke machtiging een geldigheidsduur heeft van zes maanden nadat de beschikking in kracht van gewijsde is gegaan of is het de bedoeling dat de beschikking uitvoerbaar bij voorraad is?

Naar de mening van de Adviescommissie staat tegen een beschikking waarbij een voorwaardelijke machtiging wordt verleend in ieder geval het rechtsmiddel van cassatie open (artikel 426 Rv). Uit de aard van de omstandigheden dient een voorwaardelijke machtiging op (zeer) korte termijn geëxecuteerd te (kunnen) worden, hetgeen ook de strekking van het conceptvoorstel lijkt te zijn. Het verdient derhalve aanbeveling in de voorgestelde regeling te bepalen dat de voorwaardelijke machtiging uitvoerbaar bij voorraad is. Ook de beschikkingen waarbij de voorlopige machtiging wordt verleend en die waarbij een machtiging tot voortgezet verblijf wordt verleend zijn immers (zie art. 10 en 17) uitvoerbaar bij voorraad. Om dezelfde redenen verdient het aanbeveling te bepalen dat ook de beschikking tot herroeping van de voorwaardelijke machtiging uitvoerbaar bij voorraad is.

Rotterdam, 30 augustus 1999

Adviescommissie Strafrecht

mr M. Wladimiroff, voorzitter,

namens deze: mr E. van Liere, secretaris