Wetgevingsadviescommissies: ‘kijken door een praktische bril’

Vraag drie leden van NOvA-adviescommissies wat er zo mooi is aan het werk voor die commissie en ze antwoorden alle drie hetzelfde: het is leerzaam, je bent vroegtijdig betrokken en komt op voor de rechtzoekende. Een inkijkje in het werk van de wetgevingsadviescommissies.

De NOvA geeft wetgevingsadviezen aan de wetgever bij wetsvoorstellen die de advocatuur raken. De voorbereiding hiervan vindt plaats door zeventien wetgevingsadviescommissies die merendeels bestaan uit advocaten.

Meerwaarde
Eén daarvan is Paul Verloop, advocaat in Rotterdam. Hij staat ondernemingen bij die te maken krijgen met de handhavende overheid, bijvoorbeeld bij arbeidsongevallen en milieu-incidenten. Daarnaast is hij voorzitter van de adviescommissie strafrecht. Een commissie die vrij veel adviesaanvragen behandelt. “Zeker in het strafrecht is het zo dat de belangen van de verdachte – de rechtzoekende – vaak niet op de voorgrond staan. Er is meer oog voor misdaadbestrijding dan voor de belangen van de verdachte burger.” De adviescommissie wijst de wetgever op de praktische implicaties van voorgenomen wetgeving. “Wat dat betreft moet je je activistische bril even afzetten en vooral kijken hoe een wet praktisch uitpakt. Dat is ook de meerwaarde van een adviescommissie met mensen uit de praktijk: effecten waar de wetgever niet aan heeft gedacht onder de aandacht brengen.”

"Je moet je activistische bril even afzetten en vooral kijken hoe een wet praktisch uitpakt"

Praktische toepassing
Caroline Habets is lid van de adviescommissie personen- en familierecht. Als advocaat en mediator in Limburg bedient zij veel mensen uit de grensstreek. “Ik krijg te maken met hele andere dingen dan mijn collega’s uit de Randstad. Terwijl ik mij vooral met stukgelopen relaties, mediation en uithuisplaatsingen bezighoud, hebben zij zaken op het gebied van wensouderschap en draagmoederschap. Interessant en leerzaam om over van gedachte te wisselen.” Habets werkte voor de advocatuur bij de Universiteit Hasselt als docent en onderzoeker. Zij behaalde daar haar doctorstitel. “Ik vond het altijd leuk om te zien wat de achtergrond van wetgeving was. Vaak mis ik wel de praktische toepassing. Je ziet in wetgeving allerlei problemen opdoemen. Gelukkig wordt wetgeving geregeld onder de loep genomen. Als adviescommissie denken we mee hoe wetgeving straks praktisch gaat worden gebruikt.”

Spanningsveld
Een beetje een vreemde eend in de bijt is Heidi Broekhuis, manager Compliance & Risk bij A&O Shearman, voorheen Allen & Overy. Zij is voorzitter van de adviescommissie Wwft; de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. “Een heel belangrijk onderwerp dat in de advocatuur nog wat onderbelicht is, maar waar veel advocaten wel degelijk mee te maken hebben. De Wwft vraagt advocaten informatie te verzamelen over hun cliënt en uiteindelijk belanghebbenden. Als er sprake is van een ongebruikelijke transactie die kan duiden op witwassen, moet een advocaat dat melden. Dat is natuurlijk per definitie heel erg spannend. Een advocaat moet immer alles vertrouwelijk houden wat hij of zij van een cliënt hoort. Dat spanningsveld tussen de borging van de geheimhoudingsplicht en de verplichtingen vanuit de Wwft is iets waar wij als commissie altijd alert op blijven bij onze adviezen aan de algemene raad.”

Gevarieerde samenstelling
De wetgevingsadviescommissies adviseren de algemene raad over wetvoorstellen, waarna de algemene raad namens de NOvA de wetgevingsadviezen richt aan de wetgever. Hoeveel tijd het kost, verschilt per commissie. Verloop: “Als wij een adviesverzoek krijgen, wordt het binnen de adviescommissie Strafrecht rondgezonden met de vraag: wie heeft tijd? Eén iemand schrijft en de rest leest mee. Als het een onderwerp is dat dicht bij de eigen praktijk ligt, komt het al snel bij diegene terecht. De samenstelling van een commissie moet dus ook gevarieerd zijn.” Habets sluit zich daarbij aan: Wij kijken ook echt over welk onderwerp het gaat en wat er wordt gevraagd. Vaak zijn het schriftelijke reacties. Daarvoor moet je wel van schrijven houden. Soms is het een denktank waarbij we aanwezig moeten zijn. Er zijn natuurlijk specialismen binnen personen- en familierecht. Dus ook wij bekijken het per verzoek.” “Ik denk dat het gemiddeld een dag per maand kost”, vult Broekhuis aan. “Soms wat meer, soms wat minder. Recent moesten wij adviseren over het nieuwe wetsvoorstel internationale sanctiemaatregelen, dan ben je er even wat meer tijd aan kwijt. Mijn werkgever steunt mijn rol bij de adviescommissie. Het is een manier om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Het ligt ook in het verlengde van mijn werk, dus het voelt niet als grote investering in mijn privétijd”, aldus Broekhuis. 

"Het is een manier om een bijdrage te leveren aan de maatschappij"

Kwetsbare mensen
Bij elk wetgevingsadvies van de commissie strafrecht worden de belangen van de verdachten en andere belanghebbenden in het strafproces in gedachte gehouden. Ook bij de andere commissies staat de rechtzoekende voorop. Habets: “Het is belangrijk dat we als advocatuur de wetgever input geven. In het personen- en familierecht heb je te maken met jonge en kwetsbare mensen. Het is aan ons om duidelijk aan te geven of we met voorgestelde wetgeving praktisch aan de slag kunnen.” Bij de adviescommissie Wwft staat juist de advocaat voorop. Broekhuis: “Buiten dat de Wwft voor advocaten spannend is vanwege hun geheimhoudingsplicht, is het ook weleens onduidelijk wat nu precies van wie wordt gevraagd. Wij kijken dus goed naar de toepasbaarheid van wetgeving in de praktijk. Er is net een nieuw Europees antiwitwaspakket aan regelgeving vastgesteld. Consistentie en duidelijkheid over de vereisten op het gebied van de Wwft zou heel fijn zijn. Zodra de Europese regelgeving van toepassing wordt in Nederland zou ik daar graag over adviseren.” Natuurlijk wordt niet elk advies van een wetgevingsadviescommissie opgevolgd. Verloop: “Als je wordt gevraagd om te adviseren over een wetsvoorstel dat al bijna helemaal rond is, worden de adviezen niet altijd opgevolgd. Je schrijf je advies dan niet voor niks. Er zijn ook kritische Kamerleden die met jouw advies de minister kunnen bevragen. Het is dus altijd nuttig.”

Perspectief
Voor alle drie de commissieleden geldt dat het werk voor een wetgevingscommissie vooral erg leerzaam en leuk is. Broekhuis: “Ik vind het interessant om in zo’n commissie samen te werken met allerlei verschillende mensen. Het verrijkt altijd je eigen perspectief. Natuurlijk helpt het ook in mijn eigen werk om goed op de hoogte te zijn van de laatste ontwikkelingen.” “Ik vind veel te veel dingen boeiend en kan mezelf niet zo goed focussen op een ding”, zegt Verloop. “Ik doe dus veel dingen naast mijn werk als advocaat. Dat wordt bij ons op kantoor ook gestimuleerd.” “Ik leer er veel van”, vult Habets aan. “Collega’s elders in het land krijgen te maken met andere zaken dan ik. Dat is heel leerzaam.” Verloop: “Wat belangrijk is: je moet het leuk vinden om te schrijven en met afstand naar de materie te kijken.”

Bekijk alle zeventien wetgevingsadviescommissies, de wetgevingsadviezen in de juridische databank en actuele vacatures bij wetgevingsadviescommissies.