Met het experiment beoogt de NOvA meer kennis en ervaring op te doen over een mogelijke systeemwijziging van regelgeving op praktijkstructuren voor advocaten met behoud van het waarborgen van de kernwaarden van de advocaat.

Het experiment houdt in dat deelnemende rechtsbijstandsverzekeraars wordt toegestaan om ook voor niet-verzekerden op te treden. De belangrijke kernwaarde onafhankelijkheid blijft tijdens het experiment in tact doordat het merendeel van de bestuurders van deelnemende rechtsbijstandsverzekeraars zelf advocaat moet zijn. Daarmee kan alsnog toezicht en handhaving plaatsvinden. Bestuurders die zelf advocaat zijn, zijn gebonden aan de kernwaarden van de advocatuur en vallen onder toezicht van de deken.

Het experiment start op 1 januari 2021, duurt vijf jaar en is onderdeel van een breder onderzoek naar een mogelijk nieuw systeem van regelgeving rond toegestane bedrijfsstructuren voor advocaten.

De NOvA kijkt al langer, ook in overleg met het departement, naar mogelijkheden van alternatieve bedrijfsstructuren en de regelgeving op dit gebied. Dit experiment is de volgende stap in dat traject.

De NOvA ziet dat er behoefte in de maatschappij bestaat dat rechtsbijstandsverzekeraars en schaderegelingskantoren ook niet-verzekerden kunnen bijstaan. Dat betreft een groep rechtszoekenden die niet in aanmerking komt voor gefinancierde rechtsbijstand en die ook geen rechtsbijstandsverzekering heeft.

Rechtsbijstandsverzekeraars en zelfstandige schaderegelingskantoren kunnen meedoen aan het experiment als de meerderheid van de bestuurders (en van de in een groep verbonden rechtspersoon-aandeelhouders) van die werkgever advocaat is.

Advocaten mogen in beginsel alleen voor andere advocaten werken om de onafhankelijkheid van de advocaat te beschermen. Onafhankelijkheid is een van de kernwaarden van de advocatuur die verankerd zijn in de wet en heel belangrijk voor een goede rechtsbedeling. In een arbeidsrelatie is de advocaat afhankelijk van de werkgever. Hij kan door zijn werkgever onder druk gezet worden om door te procederen terwijl dat niet te rechtvaardigen is of juist te schikken om proceskosten te besparen. Dat is niet in het belang van de cliënt. Als die werkgever ook advocaat is, kan daarop toezicht en handhaving plaatsvinden. Bij een werkgever die geen advocaat is, kan dat niet.

Het experiment loopt vijf jaar. Parallel aan het experiment wordt breder (internationaal) onderzoek gedaan naar de impact van een fundamentele systeemwijziging waarbij het waarborgen van de behoorlijke praktijkuitoefening conform de kernwaarden van de advocatuur, op een ander niveau, namelijk op de persoon van de advocaat, in de regelgeving wordt ingebouwd